Stanisław Ligoń

ps. Karlik z Kocyndra (ur. 27 lipca 1879 w Królewskiej Hucie, zm. 17 marca 1954 w Stalinogrodzie) – polski pisarz, malarz, ilustrator, działacz kulturalny i narodowy, reżyser, aktor. Potomek rodu Ligoniów, którego protoplastą był poeta górnośląski

Juliusz Ligoń. Syn Jana Ligonia.

Był synem maszynisty kopalnianego, działacza i poety – Jana Ligonia i Reginy z Podstawów, a wnukiem kowala-poety

Juliusza Ligonia. Ojciec i dziadek Stanisława Ligonia dobrze zapisali się w historii Górnego Śląska pracą literacką i rozwojem

patriotycznych tradycji.

Po ukończeniu szkoły podstawowej, pracował jako goniec w księgarni, a następnie w zakładzie malarskim.

W późniejszym okresie uczęszczał do krakowskiej szkoły artystyczno-przemysłowej, a w roku 1900 rozpoczął studia

malarskie w Berlinie, połączone z pracą kulturalno-społeczną wśród Polonii. Poznał wówczas m.in. działaczy politycznych –

redaktora „Gazety Robotniczej” Franciszka Morawskiego z PPS, Stanisława Wojciechowskiego, Emila Caspariego,

a także pisarzy i artystów, m.in. Stanisława Przybyszewskiego, Stanisława Wierusz-Kowalskiego.

Po powrocie na Górny Śląsk w latach 1904–1911 pracował jako malarz-ilustrator m.in. ilustrował książki wydawnictwa

Karola Miarki w Mikołowie. Zbliżył się do ruchu teatrów amatorskich. Reżyserował, grał, projektował dekoracje,

organizował wieczory artystyczne. W 1911 roku przeniósł się do Krakowa na dalsze studia na Akademii Sztuk Pięknych,

gdzie był uczniem m.in. Jacka Malczewskiego oraz Józefa Mehoffera.

W latach 1914–1917 Stanisław Ligoń przebywał w Truskolasach. Namalował polichromię w kościele św. Mikołaja.

Założył także polską szkołę, w której nauczał razem z żoną. W „Domu Ludowym” zorganizował bibliotekę i salę teatralną.

Założył amatorski zespół teatralny. Pisał sztuki, przygotowywał je jako reżyser i scenograf, sam grał po kilka ról w jednym

przedstawieniu. W 1917 roku został wcielony do niemieckiego wojska i skierowany do Flandrii.

Po wojnie pisał i rysował w polityczno-satyrycznym piśmie „Kocynder”, używając pseudonimu Karlik.

W 1921 roku pracował w Wydziale Prasowym Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu.

Po podziale Górnego Śląska Ligoń przeniósł się do Katowic i w latach 1923–1928 był nauczycielem rysunku w gimnazjum

im. Adama Mickiewicza. Jednocześnie współpracował jako scenograf z Teatrem w Katowicach i w tym okresie napisał

głośne widowisko regionalne Wesele na Górnym Śląsku. Jako kierownik Związku Śląskich Teatrów Ludowych zorganizował

wojewódzką kostiumernię i bibliotekę teatralną, otoczył opieką terenowe sceny teatralne, teatry lalkowe.

Stanisław Ligoń był prezesem Związku Zawodowego Artystów Plastyków w Katowicach, działał w Radzie Muzealniczej

przy tworzącym się Muzeum Śląskim.

Był aktywnym radiowcem. Po raz pierwszy stanął przed mikrofonem 25 grudnia 1927 roku.

Prowadził stałe audycje: Bery i bojki, Przy sobocie po robocie, Co niedziela u Karlika brzmi pieśniczka, gro kapela.

Kontynuacją tych audycji w latach 50. była Radiowa czelodka. Posługiwał się spolszczoną „godką” górnośląską.

Od stycznia 1934 aż do wybuchu II wojny światowej był dyrektorem katowickiej rozgłośni Polskiego Radia.

Koncentrował się na audycjach regionalnych i satyryczno-politycznych skierowanych przeciwko hitlerowskiej propagandzie.

Sporą popularność przyniósł mu m.in. cykl, prezentujących śląski folklor, antyhitlerowskich audycji słowno-muzycznych

„Przy żeleźnioku”, „U Karlika gro muzyka”.

W wyborach parlamentarnych w 1935 roku został wybrany, z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, posłem

na Sejm IV kadencji (1935–1938) 53461 głosami z okręgu nr 69, obejmującego powiat katowicki.

W kadencji tej pracował w komisji oświatowej.

1 września 1939 roku wyjechał do Warszawy, stamtąd do Lublina, później do Węgier, następnie do Jugosławii,

gdzie do 1941 pracował w Komitecie ds. Uchodźców Polskich. Przez Cypr i Turcję dotarł do Palestyny i zamieszkał

w Jerozolimie. Zajmował się tam działalnością malarską i literacką, m.in. wydał skróconą edycję „Berów i bojek”

oraz szkice Śląska Ojczyzna. Był m.in. członkiem delegatury Rządu RP na uchodźstwie ds. opieki nad wychodźcami.

Pisał, prowadził audycje radiowe.
Po wojnie, we wrześniu 1946 powrócił do pracy w Radiu Katowice. Zorganizował „Czelodkę Radiową”,

z którą występował m.in. w audycjach „U Karliczka brzmi pieśniczka” oraz „Przy sobocie po robocie”.

Od 1949 członek Związku Literatów Polskich.
Zmarł w Katowicach (wówczas Stalinogrodzie) 17 marca 1954 roku. Jego pogrzeb stał się manifestacją dziesiątków

tysięcy mieszkańców Górnego Śląska. Został pochowany na Cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.

W 1977 Stanisław Ligoń stał się patronem Radia Katowice. Od 1983 nagrody im. Stanisława Ligonia nadawane

są przez Radio Katowice osobom zasłużonym w takich dziedzinach, jak kultura, działalność społeczna,

twórczość radiowa i działalność polityczna.

W 1957 roku „Bery i bojki śląskie” doczekały się wydania książkowego.